Хуурамч мэдээ (Fake News) гэж юу вэ🧐🤓

Хуурамч мэдээ (Fake News) гэж юу вэ? Энэ талаар жаахан бодоод үзье, 🧐🤓.

Уул нь бол надад болон таньд тийм зав байхгүй, тэрнээс гадна ер нь энийг засах нь хэнд хэрэгтэй юм бэ гэж бид бас боддог.

Харин нөгөө талаас харахад нийгмийг доройтолд оруулж буй хүмүүс үүнд их мөнгө зарж өөрсдийн эрх ашигт мундаг ашиглаж байгаа тул та бид сонор сэрэмжтэй байж, үүнд нухацтай хандах нь ирээдүйн залуу үеийн хөгжилд нэн чухал гэж би бодож байна.

Яг үнэндээ хуурамч мэдээ нь шинэ биш л дээ. Яагаад гэвэл мэдээ байгаа цагт санаатай болон санамсаргүй байдлаар буруу ташаа мэдээлэл бас байсаар л байх болно.

Хуурамч мэдээллийн хамгийн оргил үе нь (эсвэл газарт унасан үе) нь 20-р зууны эхэн үе бөгөөд шар сонин дээр 1895 онд нэг борлуулалтын талаархи тоо баримтын мэдээлэл нь АНУ, Испани хоёрыг дайтахад хүргэсэн гэнэ.

Ташаа мэдээлэл, муу сэтгүүл зүй түүхэнд үргэлж байсаар ирсэн ч сошиал мэдээллийн хэрэгслийн эрин үед нөхцөл байдал нь харин улам дордож байна. Жишээлбэл, Pew судалгааны төвийн саяхан хийсэн судалгаагаар америкчууд хуурамч мэдээ, ташаа мэдээллийг арьс өнгөөр ялгаварлан гадуурхах, хууль бус цагаачлал, терроризмоос илүү том асуудал гэж үздэг болохыг тогтоожээ.

Гэхдээ хуурамч мэдээ яагаад ийм том асуудал болдог вэ гэж үү? Хуурамч мэдээ буруу гэдгийг олон хүн хүлээн зөвшөөрч байгаа ч яагаад уншиж, хуваалцаж, сурталчилж байдаг вэ? Шалтгаан нь хуурамч мэдээ нь зөвхөн агуулгын хувьд төөрөгдөлд оруулаад зогсохгүй бидний өрөөсгөл ойлголт, хүлээн авалтаар тоглодогтой холбоотой юм. Мэдээ гарсан л бол санаатай болон санаандгүй байдлаар ташаа мэдээлэл байх болно.

There’s nothing new about fake news. For as long as there has been news, there has been misinformation, both deliberate and unintentional.

Асуудал 1: Түгээлтийн горим

Хуурамч мэдээ түгээх хамгийн түгээмэл арга бол сошиал медиа юм. Хувийн харилцааны энэ хэлбэр нь гайхалтай хурдан төдийгүй хүмүүсийн хоорондохь итгэлцэл дээр суурилдаг.

Ихэнх тохиолдолд бид олон нийтийн сүлжээнд дуртай, тодорхой хэмжээгээр итгэлцдэг хүмүүстэй найзууд байдаг. Тиймээс бид тэнд хуваалцсан мэдээлэлд итгэж, итгэлцэх хандлагатай байх нь найдвартай. Энгийнээр хэлэхэд хуурамч мэдээ нь найз нөхөд, гэр бүлийнхэндээ итгэх итгэлийг ашиглан биднийг тэдэнд итгэж, итгэлцэхийг уриалдагт байна,🤗.

Их Британид хийсэн нэгэн судалгаанд оролцогчдын зургаан хүн болгоны нэг нь найзуудынхаа сошиалд хуваалцсан бүх зүйлд итгэдэг гэдгээ хүлээн зөвшөөрсөн байна. Үүнтэй ижил судалгаагаар бас Фэйсбүүк дээрх мэдээллийг жинхэнэ мэргэжилтнүүдийнхээс илүү найдвартай гэж үздэг хүмүүс адилхан хэмжээтэй байдаг гэнэ,😅😂.

Товчхондоо хуурамч мэдээ нь эргэлзээгээ хойш тавьж, нягтлахгүй байхыг уриалах найз нөхөд, гэр бүлийнхэндээ итгэх шууд харилцаа ба итгэл дээр суурилдаг байна. Энэ нь үнэхээр гайхалтай хурдан биш ч асар их итгэлийг төрүүлдэгт л оршдог гэнэ,😜.

Асуудал 2: Хуурамч мэдээ бидний өрөөсгөл ойлголтыг бэхжүүлдэг

Сошиал медиа нь хуурамч мэдээг өөр нэгэн түвшинд дэмждэг байна. Бид ихэнх цагаа онлайнаар тохиролцсон хүмүүстэйгээ харилцахад зориулж байгаа. Үүнийг таны таалдаг агуулгыг олгох мэдээ өгөх алгоритмуудтай хослуулсан үр дүнг сошиал медиа хөөсөн бөмбөлөг гэж нэрлэнэ.

Энэ нь бидний хувийн үзэл бодлыг баталгаажуулдаг бөгөөд түүгээр бид зөвхөн бидэнд хэрэгтэй шүүгдсэн сайжруулсан мэдээ авч байгаа гэдэгтээ итгэдэг. Товчхондоо: бид төөрөлдөх дургүй бөгөөд сошиал медиа нь бидэнд тархи ажиллалуулсан санаа бодол ондоо мэдээлэлтэй тулгарах давтамжийг багасгадаг тул бид үүнийг голчлон сонгодог болжээ.

Өөрөөр хэлбэл хэрэв хэн нэгэн сошиал медиад үзэл бодолтой нь таарсан хуурамч мэдээтэй тааралдах юм бол өөрийн үзэл бодлоо бататгаж, үзэл бодолтой зөрчилдсөн тохиолдолд шүүгдэхгүй гэдэгтээ бат итгэлтэй байдаг. Энэ нь тухайн мэдээг амархан үнэн гэж зөвшөөрөх ба итгэх мөн цаашлаад түүнийг түгээх гинжин урвалд оруулдаг болно.

Асуудал 3: Нийтлэлүүд

Хуурамч мэдээ нь бидний өрөөсгөл ойлголтыг бэхжүүлэхээс гадна бидний сул тал болох бас нэг хандлагыг ашигладаг, юу вэ гэвэл батлагдсан онолын талаархи буруу ойлголт.

Эрдэм шинжилгээний судалгаанд үүнийг нийтлэлийн хэвийсэн хандлага гэж нэрлэдэг. Судалгаа нь тэг үр дүнд хүргэдэг, өөрөөр хэлбэл таамаглалыг батлаж чадахгүй байгаа судалгааг бид нийтлэдэггүйтэй холбоотой гэж үзнэм. Энэхүү үр дүнгүй судалгаа нь онолыг (Hypothese) батлахтай адил маш чухал ач холбогдолтой болох нь судалгаагаар батлагджээ.

Хуурамч мэдээ нь нотлох баримтыг бүрэн бүрдүүлсэн байсан ч гэсэн нэхэмжлэлийн нотолгоог үргэлж өгдөг. Бид ийм үр дүнг илүү нарийвчлан сонирхож үзэх хандлагатай байдаг тул тэдгээр нь илүү сонирхолтой, баталгаагүй баталгаатай байдагт оршино,😝.

Асуудал 4: Сенсаацлах шунал

Эцсийн эцэст ихэнхи мэдээ маш энгийн байдаг. Хотын зөвлөлийн сонсгол эсвэл татварын бодлогын хэлэлцүүлэг нь бидний амьдралд асар их нөлөө үзүүлж болох ч үзэх, уншихад үнэхээр уйтгартай байдаг биз дээ,🤣.

Хуурамч мэдээ харин бараг үргэлж дуулиан тарьдаг мөн гайхалтай түүхийг ярьдаг. Хуурамч мэдээгээр дамжуулсан түүхүүд уул нь туйлаас туйлширсан энгийн түүхүүд юм. Өөрөөр хэлбэл харьцангуй эгэл жирийн үйл явдлыг хэтрүүлсэн хэл яриа, ташаа мэдээлэл ашиглан улам хэтрүүлэх явдал юм.

Хамгийн түгээмэл арга бол хүний сэтгэл хөдлөлийг эрчимтэй өдөөж, мэдээлэлийг шалгах биш харин нэн даруй хуваалцах, дамжуулах шалтгаан болдогт оршино!

Хуурамч мэдээний талаар уул нь нэг их бодох шаардлагагүй ч энгийн боловч сенсаацтай түүх нь хүн бүрийг тэр талаар нухацтай бодоход тулгадаггүйд л асуудал байна. Өөрөөр хэлбэл бидний анхаарлыг татаж, дасган өөрсдийн зорилгыг бидэнд тулгахад оршино. Бид бас дасахдаа амархан шүү. Дасгаж байгаад л ашиглаж байна шт, биднийг,😅😂.

Дүгнэлт

Ерөнхийдөө хуурамч мэдээний талаар ямар ч нууц томъёо байдаггүй бөгөөд үүнийг хүмүүс хурдан хуваалцах, түгээх л болно. Тэдгээр нь зүгээр л бидний дотор байгаа бүхнийг ялгаварлан гадуурхах үзэлд тулгуурладагаас болж биднийг юунд итгэж, юунаас татгалзаж байгаагаа яаруу сандруу дүгнэхэд хүргэдэг. Тиймээс ой хээрийн түймэр шиг тархах сонирхолтой худал хуурмаг зүйлийг олж авах нь гайхалтай хялбархан юм гэж.

Хуурамч мэдээнээс хамгаалах цорын ганц хамгаалалт бол сонор сэрэмж юм. Хоёр нэн чухал арга бол эх сурвалжийг судлах, хуурамч мэдээг дамжуулахаас өмнө олж тогтооход цаг зав гаргах явдал юм.

Харамсалтай нь ҮНЭН хэзээ ч хуурамч баатарлаг байдлыг ашигласан гуйвуулалттай эн зэрэгцэх чадваргүй гэдэг нь бараг үнэн билээ. Баримтад бидний тархи юунаас болж зовж шаналах нь хамаагүй бөгөөд бид түүнийг ихэвчлэн сонсохыг хүсдэггүй,😫.